Μουσείο, Ανθρωπολογικό Πανεπιστημίου Αθηνών

Ιδρύθηκε το 1886 από τον Κλων Στέφανο, τον πρώτο ερευνητή που ασχολήθηκε με την ανθρωπολογική σύνθεση των αρχαίων πληθυσμών του ελλαδικού χώρου. O Ιωάννης Κούμαρης, διευθυντής του μουσείου από το 1915 έως το 1950 και πρώτος καθηγητής της Ανθρωπολογίας στην Ελλάδα, συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του. Σημαντική τόσο στην ανθρωπολογική έρευνα όσο και στον εμπλουτισμό της συλλογής του μουσείου ήταν και η συμβολή του Αυστριακού Adalbert Markοvits. Το μουσείο στεγάζεται στην Ιατρική Σχολή (Μικράς Ασίας 75, Γουδί). Τα τελευταία χρόνια, οι ερευνητικές δραστηριότητες του μουσείου, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι παλαιοανθρωπολογικές έρευνες σε σπηλαιώδη κοιλώματα στην παραλιακή θέση Απήδημα της Μέσα Μάνης, έχουν πολλαπλασιάσει τον όγκο των συλλογών του. Υπολογίζεται ότι σήμερα οι συλλογές του μουσείου περιλαμβάνουν περισσότερα από 30.000 ταξινομημένα και αρχειοθετημένα ευρήματα. Τον κορμό αυτών των συλλογών συνθέτουν οι παλαιοανθρωπολογικές σειρές που αντιπροσωπεύουν πληθυσμούς όλων των πολιτισμικών βαθμίδων του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Ένα από τα σημαντικότερα ευρήματα αυτής της ενότητας θεωρείται το νεολιθικό κρανίο από τα Αγιωργήτικα Αρκαδίας. Στην ίδια ενότητα περιλαμβάνεται και ένας σημαντικός αριθμός εκμαγείων απολιθωμένων μορφών του ανθρώπου από όλο τον κόσμο, που εκπροσωπούν όλα τα στάδια της ανθρώπινης εξέλιξης. Στην προϊστορική συλλογή του μουσείου περιλαμβάνονται αντίγραφα ευρημάτων, όπως τα γνωστά γυναικεία ειδώλια των θεών της γονιμότητας της Άνω Παλαιολιθικής περιόδου, γνωστά ως Αφροδίτες, που σηματοδοτούν την αρχή της ανθρώπινης πλαστικής τέχνης· εκμαγεία ευρημάτων, όπως αυτό της κάτω γνάθου του ανθρώπου της Χαϊδελβέργης, ηλικίας μισού εκατομμυρίου ετών, που θεωρείται το παλαιότερο ανθρώπινο εύρημα στην Ευρώπη· και, τέλος, ολοκληρωμένες μορφολογικές αναπαραστάσεις παλαιοντολογικών μορφών του ανθρώπου, όπως αυτή του Νεάντερταλ. Η εθνολογική συλλογή του μουσείου, αν και είναι μικρότερη συγκριτικά με τις δύο προηγούμενες, περιλαμβάνει πολλά ενδιαφέροντα αντικείμενα, η έκθεση των οποίων, ελλείψει εξειδικευμένου εθνολογικού μουσείου στην Ελλάδα, είναι πολύ σημαντική. Το 1991 ξεκίνησαν οι εργασίες ανακατασκευής του περιορισμένου εκθεσιακού χώρου του μουσείου, όπου μετά από λίγο καιρό, σε καινούργιες προθήκες και σύμφωνα με σύγχρονη μουσειακή αντίληψη, άρχισε η επανέκθεση σε μόνιμη βάση αντιπροσωπευτικού μέρους των συλλογών. Παράλληλα, μέρος των συλλογών αυτών παρουσιάζεται σε θεματικές περιοδικές εκθέσεις μεγάλης χρονικής διάρκειας. Στις προθήκες της μόνιμης έκθεσης του μουσείου έχουν τοποθετηθεί δείγματα της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, όπως κρανία και οστά, λίθινα εργαλεία, όπλα και ειδώλια, τα οποία συνοδεύονται από κατατοπιστικά σχέδια, αναπαραστάσεις και φωτογραφίες. Σε αυτές τις προθήκες, από τα αριστερά προς τα δεξιά της αίθουσας, ακολουθώντας τη χρονολογική έκθεση των αντικειμένων, θα έχετε την ευκαιρία να μάθετε για τις πρώτες μορφές ζωής στη γη, που χρονολογούνται σε 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια, για τους Αυστραλοπίθηκους (5,5-2,5 εκ. χρόνια), τον Hοmο Erectus (1,8 εκ.-300.000 χρόνια), τον Προνεάντερταλ (800.000-120.000 χρόνια), τον Νεάντερταλ (40.000 χρόνια), τον Hοmο Sapiens (30.000-20.000 χρόνια) και το σύγχρονο Hοmο Sapiens. Στον ίδιο χώρο, σε ξεχωριστές προθήκες, δίνονται πληροφορίες για τους μηχανισμούς προσαρμογής του ανθρώπου στο περιβάλλον, για τη θεωρούμενη κοιτίδα της ανθρωπότητας στην Αφρική, για την ποικιλότητα των ανθρώπινων πληθυσμών και για τους συνδυασμούς των ανθρωπολογικών γνωρισμάτων του ελλαδικού χώρου. Στο χώρο των περιοδικών εκθέσεων του μουσείου μπορείτε να δείτε μια έκθεση με αυθεντικές στολές, όπλα και μουσικά όργανα Ιαπώνων πολεμιστών Σαμουράι, του τέλους του 18ου και των αρχών του 19ου αι., καθώς και την έκθεση με τον τίτλο «Παλαιοανθρωπολογία της χερσονήσου της Μάνης», στα πλαίσια της οποίας εκτίθενται ευρήματα και πλούσιο εποπτικό υλικό από τις ανασκαφές που διενεργεί το μουσείο στην περιοχή, όπως εκμαγεία ανθρώπινων ευρημάτων, πετρώματα, οστά και απολιθώματα ζώων, καθώς και λίθινα και οστέινα εργαλεία. Γενική άποψη της αίθουσας με τη μόνιμη συλλογή του Ανθρωπολογικού Μουσείου Πανεπιστημίου Αθηνών. Τμήμα προθήκης ευρημάτων στο Ανθρωπολογικό Μουσείο Πανεπιστημίου Αθηνών? στο κέντρο διακρίνεται ένα κρανίο με διακοσμητικές παρεμβάσεις. Πολεμική στολή Σαμουράι (Ανθρωπολογικό Μουσείο Πανεπιστήμίου Αθηνών). Αναπαράσταση της μορφή του ανθρώπου του Νεάντερταλ (Ανθρωπολογικό Μουσείο Πανεπιστημίου Αθηνών).